خودروهای برقی در سال‌های اخیر به‌سرعت در حال محبوب‌شدن هستند و استقبال عموم از این نوع وسایل نقلیه، هر روز بیشتر می‌شود. آلودگی کمتر، هزینه‌های پایین‌تر در بلندمدت و نگهداری راحت‌تر برخی از مزایای چشمگیر آن‌هاست. با این حال، وجود برخی تصورات اشتباه و عادت‌های نادرست در میان صاحبان و حتی علاقه‌مندان به این خودروها، می‌تواند آن‌ها را با مشکلات جدی مواجه کند. در این مقاله قصد داریم به اشتباهات رایج و مهمی بپردازیم که مالکان خودروهای برقی مرتکب می‌شوند و با اصلاح آن‌ها، می‌توانیم از بهره‌وری بالاتر و هزینه‌های کمتر بهره‌مند شویم.
۱. انتظار عملکردی مشابه خودروهای بنزینی در همه شرایط
بسیاری از افرادی که تازه به دنیای خودروهای برقی وارد می‌شوند، به شکل ناخودآگاهی انتظار دارند خودرو برقی آن‌ها دقیقاً مثل خودروی بنزینی رفتار کند. از شتاب‌گیری تا مسافت طی‌شده با هر بار شارژ باتری و حتی زمان مورد نیاز برای شارژ کامل، انتظار دارند با خودروهای بنزینی برابر باشد. این در حالی است که فناوری خودروهای برقی، هرچند پیشرفت چشمگیری داشته، اما همچنان محدودیت‌هایی نیز دارد که باعث می‌شود عملکرد این خودروها در برخی شرایط با خودروهای بنزینی تفاوت داشته باشد.
برای نمونه، با وجود اینکه خودروهای برقی در شروع حرکت، شتاب بیشتری دارند و رانندگی پویاتری را تجربه می‌کنید، اما شرایط آب‌وهوایی سرد یا بسیار گرم می‌تواند برد مفید آن‌ها را کاهش دهد. همچنین، نحوه رانندگی و کیفیت شارژ باتری نیز در کارایی کلی مؤثر است. برخی رانندگان توقع دارند که مسافت طی‌شده به‌ازای هر بار شارژ باتری، در هر شرایطی (شهر، جاده، ترافیک یا سرعت بالا) ثابت بماند، اما واقعیت این است که رانندگی تهاجمی یا سرعت‌های بالا می‌تواند از برد مفید خودرو بکاهد. این توقعات نادرست می‌تواند موجب نارضایتی شود و برخی از افراد را به ناحق به جمع مخالفان خودروهای برقی اضافه کند. دانستن تفاوت‌های بنیادین خودروهای برقی و بنزینی، اولویت‌بندی نیازهای خود و رعایت توصیه‌های رانندگی اقتصادی می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
۲. استفاده نادرست از شیوه‌های شارژ سریع
شارژ سریع یک مزیت مهم و کارآمد برای خودروهای برقی محسوب می‌شود. در زمان اندک، می‌توان بخشی از باتری را تا حد قابل قبولی شارژ کرد و به مسیر ادامه داد. با این حال، یکی از اشتباهات رایج مالکان، تکیه بیش از حد به این روش است. اگرچه شارژ سریع (DC Fast Charging) بسیار کاربردی است، اما استفاده مداوم از آن می‌تواند در درازمدت به باتری آسیب بزند و ظرفیت واقعی آن را کاهش دهد.
مشکل دیگر زمانی بروز می‌کند که رانندگان، خودرو را تا مرز ۱۰۰٪ با شارژ سریع تغذیه می‌کنند. از لحاظ فنی، قسمت عمده و اولیه شارژ می‌تواند با سرعت بالا صورت بگیرد، اما در درصدهای بالای شارژ (مثلاً ۸۰٪ به بعد)، فرآیند شارژ آهسته‌تر و ظریف‌تر باید انجام شود تا از استهلاک باتری جلوگیری شود. برای حفظ سلامت باتری، معمولاً توصیه می‌شود که از ۲۰٪ تا ۸۰٪ باتری را با شارژ سریع شارژ کرد و باقی‌مانده را با شارژ معمولی یا منزل تکمیل کرد. همچنین، تعداد دفعاتی که از شارژ سریع استفاده می‌کنید در طول یک ماه یا یک سال نیز اهمیت دارد. اگر تنها در مواقع ضروری به این امکان متوسل شوید، هم هزینه کمتری پرداخت می‌کنید و هم عمر مفید باتری را افزایش می‌دهید.
۳. بی‌توجهی به شیوه‌های صحیح نگهداری باتری
برخلاف باور بسیاری از افراد، باتری خودروهای برقی نیز همانند هر بخش دیگری نیازمند مراقبت خاص خود است. بی‌توجهی به دمای محیط، ولتاژ مناسب و نحوه استفاده از خودرو می‌تواند عمر باتری را کاهش دهد. برای مثال، رانندگان ممکن است خودرو را به مدت طولانی در محیط‌های با دمای بسیار سرد یا گرم رها کنند؛ این کار آسیب‌پذیری باتری را افزایش می‌دهد. یا ممکن است خودرو را برای مدت طولانی بدون استفاده رها کنند در حالی که باتری کاملاً پر یا کاملاً خالی است. هر دوی این شرایط به باتری ضربه می‌زند و ظرفیت آن را کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر، برخی مالکان عادت دارند هنگام توقف‌های کوتاه‌مدت روزانه نیز شارژر را به خودرو متصل کنند و باتری را به طور مکرر در طی روز از ۹۰٪ به ۱۰۰٪ شارژ برسانند. این کار در طولانی‌مدت به عملکرد باتری لطمه می‌زند و ممکن است ظرفیت مفید باتری زودتر از حد انتظار افت کند. بهتر است سطح شارژ در محدودهٔ بهینه‌ای (مثلاً بین ۲۰٪ و ۸۰٪) نگه داشته شود و تنها در موارد ضروری (مثل سفرهای طولانی) باتری را تا ۱۰۰٪ پر کرد.
۴. رانندگی تهاجمی و کم‌توجهی به شیوه‌های رانندگی اقتصادی
هرچند خودروهای برقی به دلیل گشتاور بالایی که دارند، شتاب صفر تا صد بسیار خوبی را فراهم می‌کنند و تجربه رانندگی سریع و لذت‌بخشی را به راننده می‌دهند، اما استفاده دائمی از این قابلیت، تأثیر منفی روی میزان مصرف انرژی و عمر باتری دارد. رانندگی تهاجمی که شامل شتاب‌گیری‌های ناگهانی و ترمزهای شدید است، باعث می‌شود باتری با سرعت بیشتری تخلیه شود و در درازمدت، بازدهی آن کاهش یابد.
راهکار ساده برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از شیوه‌های رانندگی اقتصادی است. بسیاری از خودروهای برقی دارای حالت‌های رانندگی مختلفی هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان مصرف باتری را کاهش داد. برای مثال، حالت «Eco» یا «صرفه‌جویی» در برخی مدل‌ها، خروجی موتور را کنترل می‌کند تا انرژی کمتری مصرف شود. همچنین، سیستم‌های بازیابی انرژی ترمز (Regenerative Braking) می‌توانند بخش زیادی از انرژی تلف‌شده در ترمزگیری را به باتری برگردانند. اما اگر به طور مداوم ترمزهای شدید و سرعت‌های بالا داشته باشید، این سیستم‌ها هم کارایی خود را از دست می‌دهند. حفظ سرعت متوسط و پیش‌بینی شرایط ترافیک، بهترین روش برای دستیابی به رانندگی اقتصادی و افزایش مسافت قابل پیمایش خودرو برقی است.
۵. عدم آگاهی از هزینه‌های پنهان و بی‌توجهی به تعمیر و نگهداری دوره‌ای
یکی از دلایل اصلی جذب افراد به خودروهای برقی، هزینه‌های پایین نگهداری در مقایسه با خودروهای بنزینی است. هرچند تعمیر و نگهداری دوره‌ای خودروهای برقی نسبت به نسخه‌های بنزینی واقعاً کمتر است، اما این به معنای عدم وجود هزینه یا نیاز به سرویس دوره‌ای نیست. به‌طور مثال، برخی از مالکان تصور می‌کنند که چون خودروی آن‌ها فاقد موتور احتراقی است، دیگر نیازی به چک‌کردن مایع خنک‌کننده باتری، روغن گیربکس (در صورت وجود)، فیلترهای کابین یا حتی بررسی سیستم‌های الکترونیکی ندارند. در واقع، با وجود کمتر‌بودن قطعات مصرفی، بررسی دوره‌ای و به‌روزرسانی نرم‌افزارها ضروری است.
همچنین، هزینه تعویض باتری در صورت خرابی یا افت شدید ظرفیت، می‌تواند نسبتاً بالا باشد. بی‌توجهی به دستورالعمل‌های رسمی خودروساز، تعمیر در مراکز غیرمعتبر و استفاده از شارژرهای نامعتبر، از جمله عواملی هستند که می‌توانند هزینه‌های پنهان را در آینده بالا ببرند. به همین دلیل، پیروی از توصیه‌های شرکت سازنده و چک‌آپ دوره‌ای در مراکز معتبر، احتمال مشکلات بزرگ و هزینه‌های سرسام‌آور را کاهش می‌دهد.
در مجموع، خودروهای برقی اگرچه به لحاظ تکنولوژی، راحتی و صرفه‌جویی در هزینه‌های سوخت گامی رو به جلو محسوب می‌شوند، ولی هنوز هم نیازمند دانش و آگاهی بیشتری در زمینه نحوه رانندگی، مراقبت از باتری و مدیریت شارژ هستند. توجه به توصیه‌های شرکت سازنده، به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری، رانندگی اقتصادی و برنامه‌ریزی مناسب برای شارژ، از مهم‌ترین نکاتی است که هر صاحب خودروی برقی باید در نظر بگیرد تا بهترین بهره‌وری را تجربه کند و از سرمایه‌گذاری خود محافظت نماید. امیدواریم روزی برسد که زیرساخت‌های شارژ در همه جای دنیا به‌اندازه‌ای گسترش یافته باشد که دغدغه‌هایی مانند برنامه‌ریزی دقیق برای شارژ، به گذشته بپیوندد. اما تا آن زمان، رعایت اصول اولیه و پیشگیری از اشتباهات ذکرشده در این مقاله، می‌تواند تجربه شما از خودرو برقی را به حداکثر برساند و در کاهش آلودگی هوا و حفظ محیط زیست نیز نقشی مؤثر ایفا کند.
